زردی نوزاد چیست؟ علت و چگونگی درمان

زردی در واقع مشکلی است که بسیاری از نوزادان با آن درگیر هستند. در واقع اسم این بیماری (Jaundice) می باشد که در زبان فارسی به زردی معروف است. علت این نامگذاری این است که پوست نوزاد زرد رنگ می شود. زردی به دلیل رشد ناکافی کبدی اتفاق می افتد. در حقیقت  تجمع بیلی روبینی که توسط کبد تجزیه نشده است در زیر پوست زردی را ایجاد می کند. همانطور که گفتیم زردی بیماری شایعی در بین نوزادان است که در بیشتر مواقع با رشد کبد خود به خود از بین می رود. با این حال در برخی از موارد نوزادان نیاز به اقدامات درمانی دارند.

در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا بفهمید زردی نوزاد چیست؟ علت و چگونگی درمان آن را نیز متوجه بشوید.

به چه چیزی زردی گفته می شود؟

زردی در نوزادان، همان رنگ زرد پوست نوزاد می باشد. زردی زمانی اتفاق می افتد که بیلی روبین در خون نوزاد جمع می شود. «هایپر بیلی روبینمی» اصطلاح پزشکی برای این بیماری است.بیلی روبین ماده زرد رنگی است که بدن شما هنگام تجزیه گلبول های قرمز ایجاد می کند. درحالی که باردار هستید، کبد شما بیلی روبین را برای نوزادتان تجزیه می کند.

اما پس از تولد، کبد نوزاد شما وظیفه حذف بیلی روبین خون او را دارد. اگر کبد نوزاد شما به اندازه کافی رشد نکرده باشد، ممکن است نتواند از شر بیلی روبین اضافه خلاص شود. هنگامی که بیلی روبین اضافی ایجاد می شود، پوست نوزاد شما ممکن است زرد به نظر برسد.

زردی در نوزادان بسیار شایع است. معمولا مشکل جدی ای نیست و ظرف چند هفته از بین می رود. اما با این حال در تمام این مدت باید زیر نظر مراقبت های پزشکی باشد. زردی شدید در صورت عدم درمان می تواند منجر به آسیب مغزی شود.

نحوه تشخیص زردی

کودک را به اتاقی ببرید که از نور طبیعی کافی یا نور فلورسنت قوی برخوردار باشد. اگر نوزاد دارای پوست روشن است، به آرامی انگشت خود را روی پیشانی، بینی یا سینه او فشار دهید و هنگام برداشتن فشار، به تغییر رنگ پوست دقت کنید تا ببینید آیا زردی وجود دارد یا خیر. اگر نوزاد پوست تیره‌تری دارد، بهتر است زردی لثه‌ها یا سفیدی چشم‌ها را بررسی کنید.

پزشکان علائم زردی را زمانی که نوزاد در بیمارستان است بررسی می کنند. سطح بیلی روبین نوزاد در سه تا پنچ روزگی به بالاترین حد خود می رسد.معمولا سطح بیلی روبین نوزاد با قرار دادن دستگاهی بر روی سر نوزاد اندازه گیری می شود. در حقیقت این دستگاه سطح بیلی روبین پوستی را نشان می دهد. اگر این عدد بالا باشد، برای اطمینان از نتیجه، آزمایش خون انجام می شود. معمولا خون در نوزادان از پاشنه پا گرفته می شود.

انواع مختلف زردی در نوزادان

همانطور که گفتیم زردی در نوزادان بسیار شایع می باشد. تا 60 درصد از نوزادانی که به موقع به دنیا آمده اند در هفته اول زندگی خود دچار زردی می شوند. حدود 80 درصد از نوزادان نارس( دوره جنینی تکمیل شنده و زودتر به دنیا آمده اند) در هفته اول زندگی خود دچار زردی می شوند. انواع مختلفی زردی در نوزادان وجود دارد که در ادامه بررسی می کنیم.

• فیزیولوژیک
• پاتولوژیک

زردی فیزیولوژیکی

شایع ترین نوع زردی در نوزادان، زردی فیزیولوژیکی می باشد. این نوع زردی طبیعی است. زردی فیزیولوژیکی در اکثر نوزادان در روز دوم یا سوم زندگی آن ها ایجاد می شود. بعد از اینکه کبد نوزاد شما رشد کرد، شروع به از بین بردن بیلی روبین اضافی می کند. معمولا زردی فیزیولوژیکی جدی نیست و در عرض دو هفته خود به خود از بین می رود. زردی فیزیولوژیکی تنها یکی از انواع زردی در نوزادان میباشد که خطر کمتری دارد.

زردی پاتولوژیک

زردی پاتولوژیک نوعی از زردی نوزادان است که برخلاف زردی فیزیولوژیک، معمولاً ناشی از مشکلات جدی‌تر پزشکی می‌باشد و نیاز به درمان فوری دارد. این نوع زردی معمولاً در ۲۴ ساعت اول پس از تولد ظاهر می‌شود و می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله ناسازگاری گروه خونی بین مادر و نوزاد، عفونت‌ها، کم‌کاری کبد یا مشکلات ژنتیکی.

سطح بالای بیلی‌روبین در این حالت ممکن است به سیستم عصبی آسیب برساند و در صورت عدم درمان به موقع، عوارض جدی مانند کرنیکتروس (آسیب مغزی) ایجاد کند. درمان زردی پاتولوژیک معمولاً نیازمند مداخلات پزشکی مانند فوتوتراپی یا در موارد شدیدتر، تعویض خون است.

علائم و نشانه های زردی در نوزادان چیست؟

علامت اصلی زردی در نوزادان، زرد شدن رنگ پوست آن ها می باشد. شما می توانید این موضوع را در نور طبیعی، مثلا جلوی پنجره بررسی کنید. معمولا ابتدا زردی در صورت نوزاد شما ظاهر می شود. سفیدی چشم و زیر زبان نوزاد شما ممکن است زرد رنگ شوند. با افزایش سطح بیلی روبین، زردی ممکن است به سینه، شکم، بازوها و پاهای نوزاد شما منتقل شود. زمانی که نوزاد شما پوست تیره ای دارد ممکن است تشخیص زردی سخت تر باشد. اما با این حال تشخیص از روی رنگ ملتحمه چشم و زیر زبان روش مطمئنی است.

در ابتدا گفتیم زردی حاصل از تجمع بیش از حد بیلی روبین در خون می باشد. بیلی روبین یک ماده شیمیایی است که بدن انسان در هنگام تجزیه گلبول های قرمز قدیمی تولید می کند. کبد وظیفه فیلتر کردن بیلی روبین از خون را دارد. در واقع بیلی روبین اضافی در نهایت رنگ مدفوع را تشکیل می دهد.

اگر کبد نوزاد به اندازه کافی رشد نکرده باشد نمی تواند بیلی روبین اضافی را تجزیه کند. اکثر زردی ها بدون اقدامات درمانی خاصی خود به خود خوب می شوند. اما برخی از زردی ها نیاز به اقدامات درمانی دارند. زردی شدید زمانی رخ می دهد که نوزاد شما دچار مشکلات زیر باشد:

• عفونت خونی یا همان سپسیس
• گروه خونی متفاوت با والدین
• کبودی ناشی از زایمان سخت
• بالا بودن سطح گلبول های قرمز خون
• سطح پایین اکسیژن در خون یا همان هایپوکسی
• بیماری مادرزادی کبدی مانند آترزی صفراوی

زردی در نوزادان چگونه درمان می شود؟

درمان زردی در نوزادان معمولا به صورت اورژانسی نیست. سطوح خفیف زردی معمولا با ادامه رشد کبد نوزاد به صورت خود به خودی از بین می رود. این موضوع می تواند یک تا دو هفته طول بکشد. تغذیه مکرر نوزاد( بین 10 تا 12 بار در روز) به نوزاد کمک می کند تا دفع مدفوع را بهتر انجام دهد. این موضوع به نوزاد شما کمک می کند تا سریعتر از شر بیلی روبین اضافی خلاص شود.

اگر سطح بیلی روبین نوزاد شما بالا باشد یا اینکه کنترل نشود و باز هم بالاتر برود، نیاز است که فتوتراپی آغاز شود. در طول فتوتراپی، نوزاد شما بدون لباس در زیر نورهای آبی مخصوصی قرار می گیرد.

در حقیقت نوزاد فقط پوشک و یک چشم بند برای مخافظت از چشمانش دارد. فتوتراپی به نوزاد شما کمک می کند تا از شر بیلی روبین اضافی خلاص شود. درمان فتوتراپی معمولا تا زمانی که سطح بیلی روبین خون کاهش پیدا کند انجام می شود.

اگر میزان زردی نوزاد شما زیاد نباشد، می توانید دستگاه زردی بچه اجاره کنید و فتوتراپی را در خانه انجام دهید. برای اجاره دستگاه زردی میتوانید با کارشناسان نی نی درمان تماس بگیرید : ۰۹۱۰۶۰۶۵۱۱۲

چقدر احتمال دارد که نوزاد شما زردی بگیرد؟

نوزادانی که دچار زردی می‌شوند، ممکن است شرایط و عوامل مختلفی در ابتلای آنها نقش داشته باشد.

برخی از این عوامل عبارتند از: داشتن خواهر یا برادری که قبلاً به زردی مبتلا شده است، ابتلا به خونمردگی هنگام تولد که باعث تجزیه سلول‌های قرمز خون و افزایش بیلی‌روبین می‌شود. نوزادان نارس به دلیل تکامل نیافتن کبد و ناتوانی در دفع بیلی‌روبین، بیشتر در معرض خطر زردی قرار دارند. همچنین، نوزادانی که از قومیت‌های شرق آسیا هستند یا دارای اختلالات ژنتیکی مانند سندرم گیلبرت، نقص ارثی دیواره سلول‌های قرمز خون، یا گالاکتوزمی می‌باشند، بیشتر مستعد ابتلا به زردی هستند. نوزادانی که به بیماری‌هایی مانند فیبروز کیستیک یا کم‌کاری تیروئید مبتلا هستند نیز ممکن است دچار زردی شوند.

راهکارهایی برای جلوگیری از زردی نوزاد

زردی در نوزادان طبیعی است و معمولا راهکار خاصی برای پیشگیری وجود ندارد. شما می توانید با تغذیه مکرر نوزاد، خطر ابتلا به زردی شدید را کاهش دهید. تغذیه مکرر حرکات منظم روده را تحریک می کند که به نوزاد شما کمک می کند بیلی روبین اضافی را دفع کند.

نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند باید در هفته اول زندگی بین 8 الی 12 بار در روز تغذیه شوند.نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند، باید در هفته اول زندگی خود هر دو الی سه ساعت چیزی بین 30 الی 60 میلی لیتر شیر خشک دریافت کنند. بنابراین حداقل 8 بار نوزاد باید در طول روز تغذیه شود.

مطمئن شوید که در بیمارستان سطح بیلی روبین نوزاد شما چک شده باشد و سپس به خانه بروید. در ادامه در پایان هفته اول نیز برای چک میزان بیلی روبین به مرکز درمانی مراجعه کنید.

جمع بندی

همانطور که بیان شد، بیشتر زردی ها به صورت خود به خودی از بین می روند. این موضوع در بین نوزادان شایع است و نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند احتمال اینکه دچار زردی بشوند بیشتر است. معمولا زردی نیاز به اقدام اورژانسی ندارد. با این حال اگر نوزادتان دچار هر یک از علائم زیر شد سریعا به بیمارستان مراجعه کنید:

• گریه با شدت بسیار زیاد
• تب شدید
• بدن قوس دار( سر و گردن دائم به یک طرف خم شود)
• سفتی بیش از حد بدن

اگر زردی کودک زیاد نیست می توانید اقدامات درمانی را در خانه انجام دهید. با این حال بهتر است که در این مدت نیز به صورت منظم توسط پزشک ویزیت شود.

سوالات متداول

1. آیا زردی در نوزادان خطرناک است؟

بله، اگر زردی نوزاد درمان نشود، می‌تواند منجر به مشکلات جدی نظیر آسیب به مغز شود. بنابراین، تشخیص و درمان به موقع بسیار اهمیت دارد.

2. چگونه می‌توانم بفهمم که نوزاد زردی دارد؟

تشخیص زردی در نوزاد با مشاهده زرد شدن پوست و چشم‌ها امکان ‌پذیر است. اگر مشکوک به زردی نوزاد هستید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

3. آیا زردی در نوزاد می‌تواند به طور کامل درمان شود؟

بله، بیشتر موارد زردی نوزاد با درمان مناسب به طور کامل بهبود می ‌یابد و هیچ عوارض بلند مدتی ندارد.

4. آیا می‌توان از زردی نوزاد پیشگیری کرد؟

در برخی موارد نمی‌توان از زردی پیشگیری کرد. اما مراقبت‌های مناسب پس از تولد و تغذیه منظم نوزاد می‌تواند به کاهش خطر کمک کند.

5. آیا زردی نوزاد به ژنتیک مربوط است؟

برخی عوامل ژنتیکی می‌توانند بر احتمال ابتلا به زردی تاثیر بگذارند. اما بیشتر موارد ناشی از شرایط پس از تولد است.

6. عوارض احتمالی زردی چیست؟

اگر زردی در نوزادان درمان نشود، می‌تواند منجر به عوارض جدی، مانند آسیب مغزی (کرن‌ایکتروس) شود.

با این حال، این عارضه نادر است و در اکثر نوزادانی که زردی دارند رخ نمی‌دهد.

7. زردی در چه سنی ظاهر می‌شود؟

زردی معمولا در 2 تا 3 روزگی شروع می‌شود و تا 7 تا 10 روزگی از بین می‌رود. با این حال، عده بسیار کمی از نوزادان ممکن است تا 2 هفته یا بیشتر زردی داشته باشند.

8. چه علائمی نشان ‌دهنده زردی شدید است؟

زرد شدن پوست و سفیدی چشم نوزاد که شدیدتر از حد معمول به نظر می‌رسد، زرد شدن پوست در ناحیه شکم و پاها، تیره شدن ادرار نوزاد، کمبود اشتها، خواب‌آلودگی یا بی‌حالی و تب علائم نشان ‌دهنده زردی شدید می‌باشند.