زردی نوزاد با اسم علمی Neonatal Jundice به بیماری ای گفته می شود که در آن تجمع بیلی روبین در خون نوزاد افزایش پیدا می کند. این بیماری در فارسی به زردی نوزاد معروف است. علت نامگذاری آن به این اسم این است که در این بیماری پوست نوزاد، به خصوص صورت و گردن او زرد رنگ می شود. با ما در ادامه این مقاله همراه باشید تا در ابتدا متوجه بشوید زردی چیست و زردی نوزاد چه موقع خطرناک است؟ و همچنین با راه های درمان آن آشنا شوید.
زردی در نوزادان
همانطور که توضیح دادیم زردی در نوزادان به دلیل سطح بالای بیلی روبین در خون به وجود می آید. زمانی که برای اولین بار به کودک خود پس از تولد شیر می دهید( مخصوصا اگر شیر خود مادر باشد) بیلی روبین موجود در خون شروع به تجزیه شدن می کند. در این موقع کودک شما دفع مدفوع خواهد داشت و همین موضوع به کبد کودک شما برای دفع بیلی روبین کمک می کند.بیلی روبین در واقع ماده ای است که درون گلبول های قرمز وجود دارد. زمانی که گلبول های قرمز می میرند، این ماده درون خون آزاد می شود. کبد وظیفه تجزیه این ماده و خارج کردن آن از خون را دارد.
از آنجایی که کبد در نوزادان به طور کامل تکامل نیافته است، بنابراین کار تجزیه به درستی انجام نمی شود. همین موضوع باعث می شود که بیلی روبین در خون باقی بماند. زمانی که غلظت بیلی روبین خون افزایش پیدا می کند زردی اتفاق می افتد و پوست نوزاد زرد رنگ می شود. اما در اکثر اوقات این مشکل نهایتا پس از یک هفته برطرف می شود. گاهی اوقات این اتفاق نمی افتد و نیاز است که اقدامات درمانی انجام شوند.
آیا زردی در کودکان مضر است؟
اکثر زردی ها برای نوزاد شما مضر نیستند. معمولا در 3 تا 5 روز اول زندگی کودک زردی خودش را نشان می دهد. سپس بدن کودک یاد می گیرد که چگونه بیلی روبین اضافی را تجزیه کند و آن را از خون پاک کند.با این حال، در برخی شرایط، بیلی روبین آنقدر در خون نوزاد زیاد می شود که می تواند تبعات بدی به دنبال داشته باشد.
اگر سطح بیلی روبین بسیار بالا باشد، ممکن است مغز کودک را تحت تاثیر قرار دهد و قدرت ذاتی آن ها را برای پاسخگویی به محرک ها کاهش دهد. در موارد نادر، ممکن است نوزاد دچار تشنج شود. اگر زردی بیش از حد نوزاد درمان نشود می تواند در نهایت به ناشنوایی، فلج مغزی و یا عقب ماندگی ذهنی منجر شود.
اما جای نگرانی نیست، زیرا زردی نوزاد به راحتی قابل پیشگیری و درمان می باشد و با پیروی کردن از توصیه ها می توان این مشکل را در ابتدا در بیمارستان و حتی سپس در خانه با دستگاه زردی نوزاد درمان کرد.
تشخیص سطح بیلی روبین خون نوزاد
تشخیص دادن زردی از روی پوست کودک امکان پذیر است. زمانی که سطح بیلی روبین خون افزایش پیدا می کند رنگ پوست به زرد متمایل می شود. این موضوع در پوست صورت، به خصوص در زیر زبان و چشم ها بیشتر نمایان می شود. با این حال اگر رنگ پوست نوزاد تیره باشد تشخیص این موضوع بسیار سخت خواهد بود.
دقیق ترین راه استفاده از آزمایش خون می باشد. با استفاده از آزمایش خون می توان سطح بیلی روبین را در بدن کودک اندازه گیری کرد. کودکان باید به صورت منظم آزمایش خون برای غربالگری بیماری های متابولیک بدهند. علاوه بر این دستگاه های خاصی نیز وجود دارد که بدون گرفتن خون از نوزاد می توان میزان بیلی روبین پوست را اندازه گیری کرد.
به طور معمول اطلاعات مرتبط به آزمایشات خون و به خصوص سطح بیلی روبین زمان ترخیص نوزاد از بیمارستان در اختیار والدین قرار داده می شود. اگر میزان سطح بیلی روبین خون در آزمایشات بالا باشد دکتر حتما پیشنهاد می کند که پس از یک هفته نوزاد ویزیت شود و تحت نظر باشد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با مدت زمان درمان زردی نوزاد میتوانید مقاله رو به رو را مطالعه کنید. ( درمان زردی نوزاد در دستگاه چقدر طول میکشد؟ )
زردی نوزاد چه موقع خطرناک است؟
زردی نوزاد برای برخی از کودکان می تواند خطرناک باشد. در ادامه برخی از این موقعیت ها آورده شده اند:
- نوزادان نارسی که قبل از هفته 37 ام بارداری متولد شده اند
- نوزادانی که در هنگام تولد وزنشان کمتر از دو و نیم کیلوگرم بوده است
- نوزادانی که گروه خونی شان با گروه خونی والدینشان سازگار نیست
- نوزادانی که در اوایل زندگی دچار زردی می شود، این موضوع در 24 ساعت اول زندگی حائز اهمیت است
- نوزادانی که رنگ زرد پوست آن ها از صورت و گردن و سینه فراتر رفته و به بازوها و پاهای آن ها منتقل شده است
- نوزادانی که به تشخیص دکتر درگیر عفونت شده اند
- نوزادانی که بر روی پوست خود کبودی دارند و زایمان سختی داشته اند( به طور مثال در کانال زایمان گیر کرده بودند و یا اینکه مجبور به استفاده از وسایل کمکی بوده اند)
- نوزادانی که خواهر و برادرشان در بدو تولد مشکل زردی داشته اند و تحت درمان قرار گرفته اند
در اکثر مواقع اگر کودک یکی از شرایط بالا را داشته باشد تا زمانی که زردی اش درمان نشده باشد از بیمارستان مرخص نمی شود. با این حال ممکن است پزشک تشخیص دهد که نیاز به بستری در بیمارستان نیست و می توان ادامه درمان را در خانه و با استفاده از دارو و دستگاه زردی نوزاد ادامه داد.
زردی نوزاد چگونه درمان می شود؟
همانطور که گفتیم اکثر زردی ها بدون اینکه نیاز به درمان خاصی باشد درمان می شوند. با این حال برخی از زردی ها نیاز به اقدامات درمانی دارند.یکی از راه های کاهش سطح بیلی روبین خون قرار دادن پوست نوزاد در معرض نور می باشد. نام این فرآیند فتوتراپی می باشد. برای فتوتراپی از دستگاه های خاصی استفاده می شود.
این دستگاه ها نور آبی رنگی را به پوست کودک می تابانند. این نور باعث می شود تا بیلی روبین درون خون تجزیه شود. البته باید به یاد داشته باشید زمانی که کودک در درون این دستگاه ها قرار می گیرد باید چشمانش پوشانده شود. علاوه بر این تبخیر سطحی افزایش پیدا می کند و به توصیه دکتر باید مصرف مایعات در کودک افزایش پیدا کند
جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با زردی ناشی از تداخل گروه خونی مادر و فرزند و تاثیرات آن میتوانید وارد این صفحه شوید. ( زردی ناشی از تداخل گروه خونی مادر و فرزند )
جمع بندی
فتوتراپی به طور کلی فرآیند بی خطری است، اما با این حال معمولا بین 2 تا 5 روز استفاده می شود. در مواردی که زردی شدید باشد تزریق مایعات وریدی برای نوزاد شروع می شود.مواردی هم که گفته شد درمان کلی زردی می باشند، با این حال ممکن است زردی به دلایل زمینه ای دیگری ایجاد شده باشد، در این صورت باید در ابتدا علت زمینه ای درمان شود.
سخن پایانی
زردی نوزاد، اگرچه در بسیاری از موارد به خودی خود برطرف میشود، اما نباید نادیده گرفته شود، به‌ویژه در شرایط خاص مانند زردی طولانی مدت یا زردی شدید. تشخیص و درمان به موقع این وضعیت از اهمیت بالایی برخوردار است تا از بروز عوارض جدی مانند کرن ایکتروس، مشکلات کبدی و یا بیماری‌های متابولیک جلوگیری شود. والدین باید در صورت مشاهده هرگونه علائم هشداردهنده، مانند بی‌اشتهایی یا گسترش زردی به اندام‌های پایینتر بدن، فورا به پزشک مراجعه کنند.
سوالات متداول در رابطه با زردی نوزاد چه موقع خطرناک است
- زردی نوزاد چه زمانی باید مورد توجه ویژه قرار گیرد؟
زمانی که زردی نوزاد در ۲۴ ساعت اول زندگی ظاهر شود یا با علائم خطرناک مانند بی‌اشتهایی یا خواب‌آلودگی شدید همراه باشد.
- چگونه میتوان زردی نوزاد را تشخیص داد؟
زردی معمولاً ابتدا در صورت و سینه ظاهر میشود و ممکن است به قسمتهای پایینتر بدن نیز گسترش یابد. پزشک با معاینه فیزیکی و اندازهگیری سطح بیلی روبین آن را تشخیص میدهد.
- آیا زردی نوزاد همیشه خطرناک است؟
نه، در بیشتر موارد زردی خفیف و طی یک تا دو هفته برطرف میشود، اما زردی شدید یا طولانی مدت ممکن است خطرناک باشد و نیاز به درمان دارد.
- درمان زردی نوزاد چگونه انجام میشود؟
درمان معمولاً با فتوتراپی انجام میشود، اما در موارد شدید ممکن است نیاز به تعویض خون باشد.
- آیا قرار دادن نوزاد در مقابل نور خورشید برای درمان زردی کافی است؟
خیر، درمان زردی در محیطهای کنترل شده پزشکی ضروری است و نور خورشید به تنهایی کافی نیست.
خیلی محتوای کاملی بود واقعا اطلاعاتم در باره درمان زردی نوزاد با طب سنتی بیشتر شد.
امکان مرگ بچه در اثر زردی هست؟
خطر مرگ در صورتی که زردی به بالاترین میزان رسیده باشه امکان داره و در این صورت پزشک نوزاد شما رو تا زمان بهبود از بیمارستان ترخیص نمیکنه